ترامادول

 نام ژنریک: ترامادول هیدروکلراید                                                                                                                               

دسته دارویی:  ضد درد مرکزی- آنالوگ  اوپیوئیدها                                                                                                

نامهای تجاری :ترامادول ، بایومادول ، اولترام، ترامال ، تروندون ، تراماجيت ، ترالگیدول و ...

کاربرد: درمان دردهاي نسبتاً شديد حاد يا مزمن مانند دردهاي بعد از عملهاي جراحي، دردهای دندانی و دردهاي سرطاني.

مکانیسم اثر: مکانيسم اثر دوگانۀ اوپيوئيدي و غيراوپيوئيدي - مکانيسم اثراوپيوئيدي ترامادول از طريق آگونيزه نمودن گیرنده‌های میو(μ) اوپیوئیدي ، و اثرات غير اوپيوئيدي ترامادول عبارتند از افزايش آزادسازي سروتونين، مهار بازجذب سروتونين، آنتاگونيزه کردن گيرنده گلوتامات، آنتاگونيزه کردن گيرندۀ 5HT2سروتونين، آنتاگونيزه نمودن رسپتور نيکوتيني و موسکاريني M1, M3استيل کولين. اثرات ضد دردي ترامادول عمدتا از طريق اثر بر گيرنده میو اپيوئيدي ، سيستم سروتونرژيک وآدرنرژيک مي باشد.

فارماکوکینتیک: ترامادول ازطريق خوراکي به سرعت جذب شده و2ساعت بعد از مصرف سطح سرمي آن به پيک مي رسد. فراهمي زيستي آن حدود 75% و  نیمه عمر آن 5 - 7 ساعت میباشد.  متابوليسم آن از چندين راه انجام مي شود از جمله سيتوكرومهاي CYP2D6 و CYP3A4  که سبب توليد مهمترين متابوليت فعال آن بنام  M1 (O-monodesmethyltramadol) خواهند شد. نيمه عمر متابوليت طولاني تر بوده و دو تا شش برابر ترامادول تمايل به گيرندۀ µ دارد(برخي از علائم مسموميت را به اين متابوليت نسبت مي دهند).  مسير متابوليسمی دیگر، واکنشهای کنژوگاسيون مي باشند. دفع عمدتا کلیوی است.

اشکال دارویی: در فرمولاسيونهاي رکتال، خوراکی (قرص و كپسول 50 و 100 ميلي گرم) و تزريقي ( آمپول 100 ميلي گرم-وریدی/عضلانی ) موجود است.

دوز درمانی: 50 -100میلی گرم هر 4-6 ساعت ( حداکثر 400 میلیگرم در روز).

عوارض جانبی:  

-          مغزی: توهم، سرگیجه، بیخوابی، سردرد، اضطراب، بیقراری

-          تنفسی: سختی تنفس، زخمهای بینی و گلو، ادم گلو، خشونت صدا

-          گوارشی-دهانی: تورم زبان و لبها، زخمهای دهانی، اسهال، یبوست، خشکی دهان، سختی بلع، سوء هاضمه، سوزش سر دل، تهوع (وابسته به دوز)، استفراغ

-          پوستی: راش، کهیر،خارش، تورم ، لرز

-          سیستمیک: علائم شبه انفلوانزا، ادم صورت، سندرم محرومیت خفیف ، وابستگی

-          چشمی: زخم ، تورم

-          عضلانی: تشنج، ترمور، سفتی، ضعف، عضلانی

تداخلات دارویی عمده:

1.       داروهاي مهار کنندۀ بازجذب سروتونين (SSRI) : بروز سندرم سروتونين؛ زیرا داروهاي مذکور علاوه بر افزايش اثرات 5HT، از متابوليزه شدن ترامادول نيز جلوگيري مي نمایند ( سندرم سروتونين يک واکنش دارويي ناخواسته و تهديد کنندۀ حيات، اما قابل پيش بيني است که به علت ازدياد فعاليت سروتونرژيک در سيستم اعصاب مرکزي و رسپتورهاي سروتونينی پريفرال رخ ميدهد).

2.       ضدافسردگی های سه حلقه ای ( TCAs): تشدید نوروتوکسیسیتی و تشنج ناشی از ترامادول

3.       مهارکننده های منوآمین اکسیداز( MAOI): افزایش احتمال بروز نوروتوکسیسیتی و تشنج ناشی از MAOI  ها

مسمومیت و اوردوز:  علائم مسموميت با ترامادول در سه دستۀ عمده قرار ميگيرد:

1)       علائم سميت عصبي : تشنج، کما و سرکوب تنفسي . تشنج شايعترين نشانۀ سميت عصبي ترامادول بوده و اغلب بصورت تشنجهاي تونيک کلونيک ژنراليزه  در 24 ساعت اول مسموميت رخ ميدهد.

2)       علائم سميت قلبي:  تاکيکاردي و هيپوتانسيون خفيف  

3)       علائم گوارشي: تهوع و استفراغ

علائم دیگرعبارتند از: میدریاز، نارسايي کبد و افزايش آنزيمهاي کبدي، نارسايي کليه با افزايش Crو BUN، افزايش CPK، هيپوگليسمي، ادم ريه، ترمور، سندرم سروتونین و گاهی مرگ.

درمان مسمومیت:

1.       بررسی راه هوایی و اقدامات لازم دیگر در مسمومیتهای اورژانس (انجام ABC)

2.       کنترل تشنج : بنزودیازپینها انتخابی هستند. تشنجهاي ناشي از ترامادول نه تنها به درمان با نالوكسان جواب نمي دهند بلكه نالوكسان سبب كاهش آستانه وقوع تشنج نيز ميگردد.

3.       آنتاگونیستهای اوپیوئیدی (نالوکسان): فقط در صورت وجود علائم ضعف تنفسی؛ توصيه شده است در صورتيكه ساپرس تنفسي يا سيركولاتوري واضح وجود ندارد، از تجويز آنتاگونيستهاي اوپيوئيدي اجتناب شود.

4.       درمانهای اختصاصی جهت نارسایی حاد کلیه ، کبد و سایر درمانهای علامتی در صورت لزوم.

منع مصرف:  

1.       تجويز همزمان با  داروهاي ضد افسردگي سه حلقه اي، SSRI ، مهار کننده هاي MAO، داروهاي ضد جنون و اوپيوئيدها

2.       در بيماران با سابقۀ تشنج .

3.       مصرف همزمان با الکل

مصرف در بارداری وشیردهی: گروه C   ( در خانمهای باردار نباید مصرف شود مگردرشرایطی که منافع دارو بیش از مضرات آن باشد): سبب بروز عوارض مرگبار و سندرم محرومیت در نوزادان مادرانی که دارو را طی بارداری یا زایمان مصرف نموده اند- به مقدار بسیار کم در شیر مادر وجود دارد.